До крајот на годината, Црна Гора ќе го ратификува Договорот од Маракеш
– Луѓето кои имаат тешкотии во употребата на стандардно печатење се соочуваат со пречки за пристап до книги и друг печатен материјал, поради што Црна Гора треба да го ратификува Договорот од Маракеш до крајот на годината, со што ќе се отворат поголеми можности за размена на книги во меѓународниот фонд план.
Ова беше најавено на меѓународната конференција “Договорот од Маракеш и неговите придобивки за лицата кои не можат да читаат Стандарден печат”, организирана од Здружението на слепи Црна Гора (ССЦГ).
Извршниот директор на ССЦГ, Горан Мацановиќ, рече дека за повеќе од 70 години работа, преку разни проекти и разни активности, ССЦГ придонесе за создавање на услови за еднакви можности и за подобрување на квалитетот на животот на лицата со оштетен вид во сите области од животот.
“Приоритет и во посебен фокус во нашата работа е областа на достапност на информации, што е област и тема со која се занимава овој проект”, објасни Мацановиќ.
Тој рече дека очекува дека во следните неколку месеци ќе “лобира на секој начин” да лобира и да се залага за ратификација на Договорот од Маракеш. “Она што е многу охрабрувачки е договорот со министерот за култура дека овој договор ќе го најде своето место на агендата на министерството во текот на оваа година и особено сакам да им се заблагодарам на колегите од Министерството за култура, бидејќи фактот што го признаа договорот од Маракеш како важен договор и го кажаа тоа е на листата на приоритети “, рече Макановиќ.
Вториот потпретседател на ЕБУ, Барбара Мартин Муноз, рече дека Европската унија направила добра работа, но дека тоа е голем напор.
“Ние се боревме со Европската комисија, Европскиот парламент, земјите-членки да го добиете најдоброто решение и го добивме. Затоа инсистирам да се борите и да добиете најдобра можна имплементација на Договорот од Маракеш. Станува збор за имплементација на национално ниво, а тоа е од клучно значење “, рече Муноз.
Таа нагласи дека мора да се обезбеди дека договорот од Маракеш прави нешто навистина добро за достапноста на печатени дела во достапни формати.
“Ние не го гледаме договорот само како начин за пренос на дела во достапен формат од една земја до друга, но ние мора да го сметаме договорот како алатка за да осигуриме дека имаме соработка не само вертикално, туку и хоризонтално и на образовно ниво. Така, тие се опфатени, од основни училишта до универзитети, до сите образовни институции. Треба да се осигураме дека имаме пристап до сите ресурси и дека договорот се применува на локално ниво “, рече Муноз.
Таа посочи дека договорот од Маракеш е дел од решението и не може целосно да ги реши проблемите со кои луѓето со оштетен вид имаат пристап до книгите.
Од 41 член на ЕБУ, 30 соопштија дека го ратификувале Договорот од Маракеш, од кои 28 се од Европската унија, а исто така има и Русија и Молдавија.
“Уште 11 земји треба да ја ратификуваат. Ако Балканот го забрза и ратификува договорот, наскоро ќе постигнеме целосна ратификација на договорот. И тоа би било одлично “, рече Муноз.
Генералниот директор за културно наследство при Министерството за култура, Александар Дајковиќ, објасни дека Договорот од Маракеш не е само договор за авторски права, туку и за човековите права.
“Се работи за право на читање и пристапност до слепи и лица со оштетен вид и е поврзано со Европската конвенција за човекови права. Ова е првиот документ кој се занимава со правата на лицата со посебни потреби, поради што оправданоста за ратификација е уште поголема “, рече Дајковиќ.
Тој нагласи дека со цел да се подобри квалитетот на животот на луѓето со оштетен вид, Министерството за култура континуирано финансиски поддржува проекти од значење за слепите лица и лицата со оштетен вид.
Советник за меѓународни односи при ССЦГ, Катарина Биговиќ, рече дека договорот од Маракеш е ратификуван од 50 земји и Европската унија. “Ниту една од земјите од Европа не се најдоа меѓу првите земји што го ратификуваа овој договор, што не значи дека подоцна не го препознаа ова значење. Тие ја ратификуваа Русија, Молдавија, а потоа сите земји на Европската унија “, рече Биговиќ. Таа објасни дека достапен формат е секој формат кој им овозможува на луѓето со потешкотии при читањето на стандардните отпечатоци да читаат без проблеми како луѓе без потешкотии.
Биговиќ рече дека договорот во Маракеш не наметнува обврска библиотеката да понуди копии од книги во сопствен формат.
“Договорот од Маракеш само дава право да произведува, позајмува, увезува или извезува копии во сопствен формат. Значи, договорот дава дозвола да го направи она што не може да се дозволи без дозвола “, објасни Биговиќ.
Според неа, секој човек со потешкотии во читањето на стандардни отпечатоци може да има корист од договорот.
“Покрај луѓето кои имаат дефект во видот, делумно или целосно, тие се луѓе со тешкотии во развојот или учењето, како што се дислексија, аутизам или некоја физичка болест како Паркинсонова болест или парализа. Таквите тешкотии не мора да бидат постојани. Поединците кои страдаат од привремено оштетување на видот исто така можат да имаат корист од договорот “, објасни Биговиќ.
Најважната ставка која, како што рече, е да им помогне не само на луѓето кои имаат тешкотии да читаат стандардни печатење во Црна Гора, туку и во целиот свет, претставува прекугранична размена на копии од достапни формати. “Се надеваме дека оваа година Црна Гора ќе го предаде пакетот за ратификација и дека, како пример, ќе служиме пример за земјите од регионот, особено за нашите партнери во проектот, дека дури и откако ќе ја направат Црна Гора, а можеби порано, пакетот за ратификација и проширување на листата на земји кои го потпишаа Договорот од Маракеш и им овозможуваат на нашите корисници да ги почувствуваат придобивките и да уживаат во достапноста и достапноста на информациите “, рече Биговиќ.
Библиотекар во Библиотеката за слепи во Црна Гора, Смиљана Радусиновиќ, рече дека оваа библиотека е светилник на сите културни настани за лицата со оштетен вид во Црна Гора и нејзината важност која ја зафаќа важноста на библиотеката. “Слепа библиотека се обидува да ги препише црно-белите книги во аудио формат, а писмото на Брајјови работи на професионален и висококвалитетен начин. Досега, Библиотеката за слепи на Црна Гора немаше никакви проблеми со авторските права и плаќање на царински давачки, но Договорот од Маракеш ќе овозможи целосна легализација на оваа постапка во нашето национално законодавство “, рече Радусиновиќ.
Таа смета дека договорот од Маракеш ќе отвори уште поголеми можности за размена на книги на меѓународно ниво.
“Договорот од Маракеш како меѓународен документ во голема мера ќе придонесе за непречено водење на библиотеки и сите предмети кои се занимаваат со изданија за печатење, аудио и Брајова, како и полесна процедура за размена на овие изданија на меѓународно ниво. Се надеваме дека ќе го потпишеме потпишувањето на Маракеш што е можно поскоро и ги поддржуваме сите напори во оваа насока “, рече Радусиновиќ.
Директорот на Одделот за авторски права и креативни индустрии при Светската организација за интелектуална сопственост, Мишел Џ Вудс, рече дека не сите земји имаат исто ниво на развој и дека некои треба да усвојат исклучоци, да ги ажурираат законите за авторски права и да ги менуваат корисничките дефиниции. “Што се однесува до прекуграничната соработка, постојат одредби во законодавството кое се однесува на оваа соработка и трансферот на прекршоци преку границите, но често некои членови на законот не се јасни или двосмислени. Повеќето земји немаат одредби во законите кои се однесуваат на авторските права со авторски права “, објаснува Вудс.
Независниот советник за култура I за недвижно културно наследство во Министерството за култура, Добрила Влаховиќ, истакна дека сите граѓани треба да бидат еднакви пред законот, да уживаат еднаква заштита на нивните права, без оглед на нивниот личен или друг имот, рече таа, неопходно е да се создадат и подобрат правните предуслови за воведување на сите стандарди кои обезбедуваат целосно уживање на човековите права. “Затоа, мора да се обезбеди разумно прилагодување на нивните потреби. Без оглед на еднаквоста во легислативата, во пракса, лицата со инвалидност често се изложени на различни видови тешкотии. Лицата кои имаат оштетувања на видот или имаат тешкотии во користењето на печатениот материјал, сеуште се соочуваат со многу пречки во пристапот до книги и друг печатен материјал “, рече Влаховиќ.
Потребата да се зголеми бројот на литературни дела и други заштитени содржини во достапните формати е, како што рече, препознаена и на национално и на меѓународно ниво.
“Само заеднички напори можат да постигнат видливи резултати”, рече Влаховиќ.
Претставник на Министерството за економија, Драгана Ранитовиќ, објасни дека Договорот од Маракеш овозможува дистрибуција на достапни верзии на книги и други дела преку граници, без да се бара дозвола од сопственикот или носителот на авторските права. “Измените и дополнувањата на прописите се многу тешки и комплицирани, но ова нема да нѐ спречи да преземеме одговорни и посветени пристапи кон реализација на оваа обврска. Во таа насока, Министерството за економија ќе преземе активности за измени и дополнувања на Законот за авторско право и сродни права, со цел да се направи поефикасна имплементација “, рече Ранитовиќ.
Претседателот на Мрежата за инвалидска организација на Црна Гора, Миленко Војичиќ, рече дека конференцијата ќе й помогне на Црна Гора да одигра улога во усвојувањето и ратификацијата на Договорот од Маракеш.
“Договорот од Маракеш не е значаен само за луѓе со оштетен вид, но исто така е значаен за многу широк спектар на ИОО. Неопходно е сите информации во ерата на дигиталната технологија да стигнат до сите членови на општеството. Правото на ИОО е да има информации за да можат активно да учествуваат во социјалните работи “, рече Воичиќ.
Меѓународната конференција е дел од проектот “Најлесниот начин за ратификација на Договорот од Маракеш во земјите од Западен Балкан”, финансиран од Европската унија на слепите (ЕБУ) преку програмата Фонд за солидарност.
“Ние сме во фаза во која, во соработка со Министерството за човекови права на бегалците на Босна и Херцеговина, Министерството за надворешни работи и Институтот за интелектуална сопственост на Босна и Херцеговина, ја финализираме подготовката на одлуката на Претседателството за ратификување на Договорот од Маракеш. Очекуваме дека овој процес ќе заврши во наредната година или две “, рече Сузиќ од Босна и Херцеговина.
